Seasonal affective disorder (SAD) là tên gọi quốc tế của trầm cảm theo mùa. Mời bạn cùng chúng tôi tìm hiểu căn bệnh này qua bài viết dưới đây.
NỘI DUNG CHÍNH TRONG BÀI VIẾT
Seasonal affective disorder là gì?
Seasonal affective disorder còn gọi là chứng rối loạn cảm xúc theo. Những người bị SAD trải qua những thay đổi tâm trạng và triệu chứng tương tự như trầm cảm. Các triệu chứng thường xuất hiện vào mùa thu, mùa đông nên thường được gọi là trầm cảm mùa đông.
Đối tượng dễ mắc bệnh
Phụ nữ thường bị chứng rối loạn cảm xúc theo mùa hơn nam giới. Và SAD xảy ra thường xuyên hơn ở người trẻ tuổi hơn người lớn tuổi.
Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng rối loạn cảm xúc theo mùa bao gồm:
- Tiền sử gia đình: Người có người thân bị mắc bệnh SAD
- Bị trầm cảm nặng: Các triệu chứng trầm cảm có thể xấu đi theo mùa nếu bạn có một trong những tình trạng này.
- Khu vực sinh sống: SAD thường gặp ở những người sống xa về phía bắc hoặc phía nam của đường xích đạo. Điều này có thể là do ánh sáng mặt trời giảm trong mùa đông và ngày dài hơn trong những tháng mùa hè.
- Độ tuổi: Những người nằm trong độ tuổi từ 15 – 55 tuổi
Triệu chứng của Seasonal affective disorder
Thường các triệu chứng rối loạn cảm xúc theo mùa xuất hiện và nghiêm trọng vào cuối mùa thu hoặc đầu mùa đông và hồi phục trong những ngày nắng hơn của mùa xuân và mùa hè. Rất ít người mắc bệnh vào mùa hè và kết thúc vào mùa thu, mùa đông. Trong cả hai trường hợp, các triệu chứng có thể bắt đầu nhẹ và trở nên nghiêm trọng hơn khi mùa tiến triển.
Các dấu hiệu và triệu chứng chung của SAD có thể bao gồm:
- Cảm thấy chán nản, buồn bã
- Mất hứng thú với các hoạt động từng thích
- Có ít năng lượng
- Ngủ không ngon
- Khẩu vị, tính nết trở nên thay đổi
- Cảm thấy chậm chạp, dễ kích động, cáu gắt, bực bội
- Khó tập trung
- Cảm thấy vô vọng, vô giá trị hoặc tội lỗi
- Thường xuyên có suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử
Triệu chứng của SAD vào mùa thu, mùa đông
Các triệu chứng đặc trưng cho SAD khởi phát mùa đông, đôi khi được gọi là trầm cảm mùa đông, có thể bao gồm:
- Ngủ quên
- Thay đổi ngon miệng, đặc biệt là thèm các loại thực phẩm giàu carbohydrate
- Tăng cân
- Mệt mỏi hoặc năng lượng thấp
Triệu chứng của SAD vào mùa xuân, mùa hè
Các triệu chứng cụ thể của rối loạn cảm xúc theo mùa khởi phát vào mùa hè, đôi khi được gọi là trầm cảm mùa hè, có thể bao gồm:
- Khó ngủ (mất ngủ)
- Ăn kém
- Giảm cân
- Kích động hoặc lo lắng
Biến chứng
SAD sẽ trở nên nghiêm trọng hơn nếu không được điều trị kịp thời và sẽ gây ra những biến chứng nguy hiểm như:
- Xa lánh xã hội
- Vấn đề về trường học hoặc công việc
- Lạm dụng chất
- Các rối loạn sức khỏe tâm thần khác như lo lắng hoặc rối loạn ăn uống
- Suy nghĩ hoặc hành vi tự sát
Điều trị có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng, đặc biệt là nếu SAD được chẩn đoán và điều trị trước khi các triệu chứng trở nên tồi tệ.
Chẩn đoán
Để giúp chẩn đoán SAD, bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe có thể đánh giá kỹ lưỡng dựa trên một số kết quả thăm khám sau:
- Khám sức khỏe: Bác sĩ có thể làm một bài kiểm tra thể chất và đặt câu hỏi chuyên sâu về sức khỏe của bạn. Trong một số trường hợp, trầm cảm có thể liên quan đến một vấn đề sức khỏe thể chất tiềm ẩn.
- Xét nghiệm: Ví dụ, bác sĩ của bạn có thể làm xét nghiệm máu gọi là công thức máu toàn bộ (CBC) hoặc kiểm tra tuyến giáp của bạn để đảm bảo rằng nó hoạt động tốt.
- Đánh giá tâm lý: Để kiểm tra các dấu hiệu trầm cảm, bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe sẽ hỏi về các triệu chứng, suy nghĩ, cảm xúc và mô hình hành vi của bạn. Bạn có thể điền vào một bảng câu hỏi để giúp trả lời những câu hỏi này.
- DSM-5: Chuyên gia sức khỏe có thể sử dụng các tiêu chí cho các giai đoạn trầm cảm xúc theo mùa được liệt kê trong Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM-5), được xuất bản bởi Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ.
Điều trị bệnh rối loạn tâm lý theo mùa
Điều trị rối loạn cảm xúc theo mùa có thể bao gồm liệu pháp ánh sáng, thuốc men và tâm lý trị liệu. Việc tâm sự với bác sĩ tất cả những triệu chứng bạn gặp phải rất quan trọng trong việc chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.
Liệu pháp ánh sáng
Do sự thay đổi ánh sáng giữa các mùa là một trong những nguyên nhân gây bệnh nên việc sử dụng liệu pháp ánh sáng là phương pháp điều trị khá hiệu quả.
Liệu pháp ánh sáng còn được gọi là liệu pháp quang học. Bạn sẽ ngồi trước một thiết bị chiếu sáng khoảng 45 phút mỗi ngày, mỗi ngày 1 lần. Trong thời gian chiếu sáng bạn nên ngồi cách thiết bị chiếu sáng vài bước và phải thường xuyên liếc nhìn thiết bị để bạn tiếp xúc với ánh sáng. Thời điểm thích hợp để tiến hành liệu pháp ánh sáng là vào buổi sáng chứ không nên thực hiện vào buổi tối, đặc biệt là thời gian trước khi đi ngủ vì nó có thể gây mất ngủ, khó đi vào giấc ngủ.
Để tăng hiệu quả điều trị bạn nên thường xuyên tiếp cúc với ánh nắng mặt trời vào những lúc nắng dịu như thời điểm sáng sớm và buổi chiều.
Liệu pháp điều trị này cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên gia đặc biệt với những trường hợp bị nhạy cảm với ánh sáng và dễ bị tổn thương khi điều trị dưới ánh sáng đèn.
Liệu pháp ánh sáng là một trong những phương pháp điều trị đầu tiên cho SAD khởi phát. Nó có thể có chuyển biến tích cực trong một vài ngày đến một vài tuần điều trị nhưng không được tự ý dừng liệu trình khi chưa được sự đồng ý của bác sĩ. Nghiên cứu về liệu pháp ánh sáng còn hạn chế, nhưng nó có hiệu quả đối với hầu hết các trường hợp làm giảm các triệu chứng SAD.
Sử dụng thuốc
Bác sĩ có thể đề nghị bạn điều trị bằng thuốc chống trầm cảm trước khi các triệu chứng của bạn xuất hiện mỗi năm. Và bác sĩ cũng có thể khuyên bạn nên tiếp tục dùng thuốc chống trầm cảm khi mà các triệu chứng của bệnh đã biến mất.
Bạn nên sử dụng liều lượng đúng theo đơn của bác sĩ đã kê để mang lại hiệu quả trị bệnh tốt và ít gặp phải tác dụng phụ nhất.
Tâm lý trị liệu
Tâm lý trị liệu, còn được gọi là liệu pháp nói chuyện, là một lựa chọn khác để điều trị SAD. Một loại trị liệu tâm lý được gọi là liệu pháp hành vi nhận thức có thể giúp bạn:
- Xác định và thay đổi những suy nghĩ và hành vi tiêu cực có thể khiến bạn cảm thấy tồi tệ hơn
- Tìm hiểu các cách lành mạnh để đối phó với SAD, đặc biệt là giảm hành vi tránh và lên lịch cho các hoạt động
- Học cách quản lý căng thẳng
Kết nối tâm trí
Ví dụ về các kỹ thuật cơ thể – tâm trí mà một số người có thể chọn để cố gắng đối phó với SAD bao gồm: Tập yoga, ngồi thiền, nghe nhạc giúp tâm thanh tịnh và giảm được căng thẳng, mệt mỏi.
Thay đổi lối sống và biện pháp khắc phục tại nhà
Ngoài kế hoạch điều trị rối loạn cảm xúc theo mùa theo sự hướng dẫn của bác sĩ bạn cũng nên có những biện pháp khắc phục bệnh tại nhà để giúp quá trình điều trị bệnh được rút ngắn và hiệu quả hơn. Một số biện pháp khắc phục tại nhà:
- Làm cho môi trường sống trong lành, thoáng đãng hơn: Bạn nên mở rèm, chặt bớt những cành cây chặn ánh sáng mặt trời chiếu vào nhà bạn. Ngồi gần cửa sổ sáng hơn khi ở nhà hoặc nơi làm việc.
- Ra ngoài tắm nắng: Đi bộ hoặc đơn giản là ngồi trên băng ghế và tắm nắng. Ngay cả trong những ngày lạnh hoặc nhiều mây, ánh sáng ngoài trời rất tốt cho việc điều trị bệnh, đặc biệt nếu bạn dành thời gian bên ngoài trong vòng hai giờ sau khi thức dậy vào buổi sáng.
- Luyện tập thể dục đều đặn. Tập thể dục và các loại hoạt động thể chất khác giúp giảm căng thẳng và lo lắng.
Rối loạn tâm lý theo mùa rất dễ nhầm lẫn với một số bệnh lý khác về thần kinh nên khi cảm thấy những biểu hiện của mình nghiêm trọng hãy gặp ngay bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Link bài viết bạn có thể quan tâm:
Viết bình luận
