Bệnh lý sa sút trí tuệ ở người trẻ – Nguyên nhân do đâu

Chúng ta thường nghĩ chỉ những người lớn tuổi mới hay bị sa sút trí tuệ, lú lẫn. Nhưng rất nhiều người dưới 65 tuổi cũng có những biểu hiện này. Vậy đâu là nguyên nhân gây ra tình trạng này?

Sa sút trí tuệ ở người trẻ

Những người mắc chứng sa sút trí tuệ có các triệu chứng bắt đầu trước khi họ 65 tuổi thường được gọi là sa sút trí tuệ ở người trẻ.

Các thuật ngữ khác được sử dụng cho chứng sa sút trí tuệ bắt đầu trước 65 tuổi bao gồm “sa sút trí tuệ khởi phát sớm” và “sa sút trí tuệ ở tuổi lao động”. Thông tin này đề cập đến chứng mất trí nhớ trẻ vì đây là thuật ngữ được nhiều người mắc bệnh này ưa thích.

Chứng sa sút trí tuệ khởi phát khi còn trẻ có nhiều khả năng do yếu tố di truyển hơn chứng mất trí nhớ khởi phát muộn. Trong khoảng 10% của tất cả những người mắc chứng mất trí nhớ khởi phát trẻ, tình trạng này dường như được thừa hưởng từ cha mẹ.

Nguyên nhân gây bệnh sa sút trí tuệ ở người trẻ

Bệnh Alzheimer

Bệnh Alzheimer phát triển khi các protein tích tụ trong não tạo thành các cấu trúc gọi là ‘mảng bám’ và ‘rối’. Bệnh Alzheimer là loại sa sút trí tuệ phổ biến nhất ở người trẻ tuổi và có thể ảnh hưởng đến khoảng 1/3 số người trẻ mắc chứng mất trí nhớ. Tuy nhiên, đây là một tỷ lệ nhỏ hơn nhiều so với những người lớn tuổi mắc bệnh, có tới 2/3 trong số họ mắc bệnh Alzheimer.

Một sự khác biệt nữa là những người trẻ tuổi có nhiều khả năng mắc một dạng bệnh Alzheimer ‘không điển hình’ (không bình thường) so với người già. Bệnh Alzheimer không điển hình là khi các triệu chứng đầu tiên không phải là mất trí nhớ, đây là triệu chứng phổ biến nhất của bệnh Alzheimer khởi phát muộn. Thay vào đó, các triệu chứng đầu tiên thường là các vấn đề về thị lực (teo vỏ não sau), có vấn đề về ngôn ngữ hoặc lập kế hoạch, ra quyết định và hành vi.

Ở một số người mắc bệnh Alzheimer khởi phát trẻ có sự di truyền rất rõ ràng của bệnh từ thế hệ này sang thế hệ tiếp theo. Dạng mất trí nhớ di truyền này – bệnh Alzheimer gia đình – được gây ra bởi các đột biến hiếm gặp (khiếm khuyết) trong ba gen.

Các triệu chứng của bệnh Alzheimer gia đình thường bắt đầu ở độ tuổi 30, 40 hoặc 50 tuổi. Các triệu chứng bắt đầu càng sớm thì bệnh càng có khả năng di truyền. Tuy nhiên, bệnh Alzheimer gia đình là cực kỳ hiếm.

Những người mắc hội chứng Down và các khuyết tật học tập khác cũng có thể mắc chứng mất trí nhớ khi còn nhỏ. Bệnh Alzheimer là loại sa sút trí tuệ phổ biến nhất ở những người mắc hội chứng Down. Nguy cơ gia tăng này được cho là có liên quan đến bản sao thêm của nhiễm sắc thể 21 mà hầu hết những người mắc hội chứng Down mắc phải. Nhiễm sắc thể 21 mang gen amyloid tạo thành các mảng trong bệnh Alzheimer.

Chứng mất trí nhớ mạch máu

Chứng mất trí nhớ mạch máu xảy ra khi có vấn đề trong việc cung cấp máu cho não. Nó liên quan chặt chẽ với bệnh tiểu đường và các bệnh tim mạch như đột quỵ và bệnh tim. Đây có lẽ là loại sa sút trí tuệ phổ biến thứ hai ở người trẻ tuổi – khoảng 15% chứng mất trí ở nhóm tuổi này có thể là chứng mất trí nhớ mạch máu.

Có một dạng di truyền của chứng mất trí nhớ mạch máu được gọi là CADASIL (bệnh động mạch chi phối não tự phát với nhồi máu dưới màng cứng và bệnh não chất trắng). CADASIL rất hiếm và phổ biến nhất ở những người từ 30 đến 50 tuổi. Các triệu chứng bao gồm đau nửa đầu, đột quỵ lặp đi lặp lại, phù hợp, tâm trạng thấp và mất dần khả năng tâm thần. CADASIL được gây ra bởi các khiếm khuyết trong gen có tên là NOTCH3 và được di truyền theo một kiểu đơn giản tương tự như bệnh Alzheimer gia đình.

Các nguyên nhân khác

Ngoài ra, sa sút trí tuệ ở người trẻ còn do một số nguyên nhân như:

• Do mắc một số bệnh như: nhiễm trùng, rối loạn các miễn dịch, các bất thường nội tiết, các bệnh lý tim phổi, thiếu oxy, thiếu dinh dưỡng… hoặc là kết quả của một bệnh liên quan đến chứng mất trí nhớ
• Do áp lực, căng thẳng trong công việc, vấn đề trong cuộc sống khiến các tế bào thần kinh bị thoái hóa gây ảnh hưởng tới khả năng ghi nhớ, suy nghĩ, lý luận, thậm chí là teo não
• Uống rượu và sử dụng chất kích thích quá nhiều cũng là nguyên nhân gây sa sút trí tuệ, nó ảnh hưởng đến các tế bào thần kinh dễ gây sa sút trí tuệ. Có khoảng 10% người trẻ bị sa sút trí tuệ do uống rượu.
• Sa sút trí tuệ cũng có thể được gây ra do một phản ứng với thuốc hoặc nhiễm trùng đảo ngược với điều trị

Làm gì để hạn chế mắc sa sút trí tuệ ở người trẻ

Sa sút trí tuệ ở người trẻ ảnh hưởng lớn đến công việc và chất lượng cuộc sống hàng ngày, vậy cần làm gì để hạn chế mắc sa sút trí tuệ sớm?

Dùng thuốc

Với mỗi tình trạng bệnh khác nhau, nguyên nhân gây bệnh khác nhau và các bệnh lý đi kèm, bác sĩ sẽ đưa ra cho bệnh nhân phương pháp điều trị bệnh phù hợp. Vì vậy, khi bắt đầu thấy cơ thể có những dấu hiệu về suy giảm trí nhớ, vấn đề về ngôn ngữ, lập kế hoạch người bệnh cần đến gặp bác sĩ ngay để được chẩn đoán và điều trị bệnh kịp thời

Không dùng thuốc

Sa sút trí tuệ sẽ tiến triển nhanh hơn nếu người bệnh không có một cơ thể khỏe mạnh. Vì thế người bệnh cần có những thay đổi để cơ thể khỏe mạnh hơn. Một số thay đổi dưới đây sẽ giúp người bệnh trở nên tốt hơn:

• Thay đổi môi trường sống, hạn chế sự ồn ào, lộn xộn để có thể tập trung hơn
• Sống vui vẻ, tích cực, hạn chế các căng thẳng mệt mỏi
• Không sử dụng rượu và các chất kích thích
• Đảm bảo tinh thần thoải mái và luôn ngủ đủ giấc
• Học cách kiên nhẫn với chính mình
• Thường xuyên tập thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe

Sa sút trí tuệ tưởng chừng là căn bệnh của người già nhưng nó vẫn có thể xảy ra ở những người trẻ tuổi. Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh nên để điều trị bệnh hiệu quả người bệnh cần thăm khám bác sĩ để tìm ra nguyên nhân gây bệnh và được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp nhất.