Trong nhiều thế kỷ, công thức thảo dược và nhiều phương pháp khác của Đông Y đã được sử dụng để điều trị trầm cảm. Chữa bệnh trầm cảm bằng Đông Y có ưu điểm là ít tác dụng phụ hơn các loại thuốc chống trầm cảm tân dược và đôi khi đạt được hiệu quả điều trị tốt hơn so Tây Y.
NỘI DUNG CHÍNH TRONG BÀI VIẾT
Bệnh trầm cảm trong Đông Y
Bệnh trầm cảm không có trong từ điển của Đông Y, chứng trầm cảm của Tây Y nằm trong phạm trù chứng uất của Đông Y. Chữ uất trong Đông Y là một khái niệm vĩ mô và rất hay, nó lột tả được toàn bộ được tính chất của trầm cảm. Bởi, chỉ cần nói đến một chữ “uất” thôi là chúng ta đều liên tưởng đến nỗi buồn, sự u uất, hờn ghen, đố kị, ghê tởm, vv – nhìn chung là những thứ không thể giải quyết được, tích tụ ngày này qua tháng khác trong cơ thể chúng ta, dần dần trở thành một khối tắc nghẹn không thể nào thoát ra được.
Hãy tưởng tượng cơ thể chúng ta như một dòng sông. Khi có một chiếc cây đổ giữa sông, dòng chảy của con sông sẽ thay đổi, dẫn đến tàn phá ở cả phía thượng nguồn và hạ nguồn của con sông. Khối u uất, ức nghẹn đó cũng giống như chiếc cây bị đổ giữa sông, và Đông Y tìm cách để loại bỏ “cái cây” đó, khôi phục lại dòng chảy bình thường của năng lượng trong suốt cơ thể chúng ta.
Chữa bệnh trầm cảm bằng Đông Y
Chữa bệnh trầm cảm bằng Đông Y được chia ra làm 2 phương pháp chính: (1) Phương pháp không dùng thuốc và (2) Phương pháp dùng thuốc.
- Phương pháp không dùng thuốc gồm nhiều liệu pháp khác nhau: tư vấn, luyện tập, châm cứu, xoa bóp/tự xoa bóp, bấm huyệt, vv
- Phương pháp dùng thuốc, các bài thuốc dùng chữa trầm cảm trong Đông Y thường có dạng sắc uống hoặc cao đơn hoàn tán. Trước khi bốc thuôc, bệnh nhân sẽ được khám theo phương pháp của Đông y và biện chứng luận trị để chẩn đoán rồi lập ra phương thuốc phù hợp với tình trạng bệnh.
Dưới đây chúng ta cùng tìm hiểu chi tiết các phương pháp chữa bệnh trầm cảm bằng Đông Y
Phương pháp không dùng thuốc
Tập luyện thể chất và tinh thần
Về tập luyện thể chất, thầy thuốc sẽ khuyên bệnh nhân luyện tập thể dục thể thao, lựa chọn một bộ môn yêu thích và luyện tập thường xuyên.
Về tinh thần, đây là phần quan trọng nhất, phải luyện tập làm sao để tinh thần trở nên mạnh mẽ nhưng vẫn êm dịu. Khi sức khỏe tinh thần đã được phục hồi và rèn luyện, bệnh nhân có thể chống cực được với các căng thẳng, mệt mỏi. Các phương pháp thường được áp dụng là thiền định, thư giãn.
Chú ý hơn trong kế hoạch làm việc và nghỉ ngơi
Nhiều bệnh nhân bị trầm cảm bắt nguồn từ chuyện công việc quá áp lực, không có thời gian nghỉ ngơi nên sức khỏe bị cạn kiệt. Vì thế, thầy thuốc thường khuyên người bệnh hãy nghỉ ngơi, đi du lịch nghỉ dưỡng ở một nơi nào đó. Tuy nhiên, nghỉ dưỡng không phải là đi nghỉ nhưng đầu vẫn nghĩ đến công việc, nghỉ dưỡng là buông bỏ tất cả để cho thân thể và tâm hồn được nghỉ ngơi thật sự. Có như thế việc điều trị mới có thể có hiệu quả.
Quan tâm tới vấn đề ăn uống
Đông Y cho rằng, ăn uống có rất nhiều ảnh hưởng đến cơ thể, việc chúng ta ăn gì ở “thượng nguồn” sẽ ảnh hưởng đến cả dòng chảy của năng lượng trong cơ thể. Cơ thể phải ở trong tình trạng sức khỏe tốt, phải có đủ dinh dưỡng và cân bằng để cho tinh thần được bình an. Khi chế độ ăn uống không thích hợp, cảm xúc cực đoan, chấn thương, và các bệnh bên ngoài sẽ làm tổn thương cơ thể, tinh thần không có một nơi thoải mái để nghỉ ngơi
Ăn uống là một vấn đề đáng lưu tâm của bệnh nhân trầm cảm, bởi có rất nhiều người chán ăn, thậm chí không ăn; có những người lại ăn rất nhiều, ăn liên tục. Vì thế, thầy thuốc cần tư vấn và khuyên bệnh nhân ăn uống sao cho phù hợp, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, không gây thừa cân mà lại an tịnh tâm hồn.
Xoa bóp, day bấm huyệt
Việc xoa bóp, day bấm huyệt nếu được thực hiện bởi những thầy thuốc có kinh nghiệm, đúng cách thì cũng có tác dụng tốt với bệnh nhân trầm cảm. Mục tiêu của việc bấm huyệt xoa bóp là giúp bệnh nhân trầm cảm hồi phục và tăng cường sinh lực. Các huyệt được bấm trong chữa bệnh trầm cảm bằng Đông Y là huyệt Bách hội trên đầu cùng một số huyệt đạo khác ở bụng, lưng, ngực, chân.
Phương pháp xoa bóp giúp giảm căng thẳng, đau nhức (những triệu chứng góp phần làm nặng thêm thần kinh vốn nặng của người bệnh). Người bệnh có thể tự học xoa bóp cơ bản tại nhà để có thể thực hiện bất cứ khi nào thấy cần.
Mục tiêu của việc bấm huyệt xoa bóp là giúp bệnh nhân trầm cảm hồi phục và tăng cường sinh lực (Ảnh minh họa)
Châm cứu
Với trầm cảm giai đoạn vừa và nhẹ, châm cứu là một phương pháp điều trị rất hiệu quả. Việc châm cứu giúp não bộ tiết ra những chất dẫn truyền thần kinh, những nội tiết tố (là nguyên nhân gây trầm cảm trong Tây Y). Ngoài ra, châm cứu còn giúp bổ thận (tăng cường hệ miễn dịch, tăng sức khỏe toàn thân), kiện tỳ (tăng cường hệ tiêu hóa, giúp ăn ngon miệng), an thần định chí (làm hệ thần kinh an ổn, ngủ ngon).
Châm cứu cũng có thể giải tỏa stress, làm thay đổi “tình chí” (trạng thái tinh thần của người bệnh), giúp cho bệnh nhân vui tươi, lạc quan hơn.
Phương pháp dùng thuốc
Dùng thuốc là phương pháp cuối cùng trong chữa bệnh trầm cảm bằng Đông Y. Việc điều tri bằng thuốc Đông y sẽ có hiệu quả nếu thầy thuốc chẩn đoán đúng thể bệnh. Một số bài thuốc chữa bệnh trầm cảm bằng Đông Y có thể kể đến là:
Bài thuốc 1: Ích Tâm Định Chí Thang (Thiên Gia Diệu Phương) gồm: Đương qui thân, Tử đan sâm, Bạch đàn hương, Tế sa nhân, Toan táo nhân, Chích viễn chí, Bắc ngũ vị, Ngọc cát cánh, Đoạn mẫu lệ.
Bài thuốc 2: Lao Ngưu Tử Cúc Hoa Thang gồm Đại Hoàng, Mang tiêu; Mông thạch, Hải phù thạch, Hoàng bá, Hoàng cầm, Cúc hoa, Đại giả thạch, Lao ngưu tử, Chi tử, Tri mẫu, Mạch môn đông, Thiên hoa phấn, Trúc nhự.
Những bài thuốc trên sẽ được gia giảm phối hợp cùng với những vị thuốc khác như: Xuyên khung, Đại táo, Hạ khô thảo, Ngân hoa ,Tang chi, Thanh cao, Tử hoa địa đinh, Bán hạ, Bối mẫu, Bạch thược, Uất kim, Bạch truật, Bạch linh, Cam thảo, Đào nhân, Chỉ xác, Sinh Địa hoàng, Hồng hoa, Xích thược, vv.
Việc gia giảm sẽ tùy theo tính chất của từng vị thuốc và tình trạng bệnh của mỗi bệnh nhân.
Bệnh nhân được khám theo phương pháp của Đông y và biện chứng luận trị để chẩn đoán rồi lập ra phương thuốc phù hợp với tình trạng bệnh (Ảnh minh họa)
Mất bao lâu để nhận thấy kết quả trong việc chữa bệnh trầm cảm bằng Đông Y?
Để chữa bệnh được hiệu quả, người bệnh cũng cần có hiểu biết về tình trạng của mình để đi khám thật sớm. Nếu bệnh được phát hiện ở giai đoạn nhẹ hoặc vừa thì chữa trị sẽ mang lại hiệu quả cao. Cùng với đó, việc thầy thuốc tư vấn, thuyết phục, phân tích, khuyên nhủ để người bệnh thay đổi cách nhìn về cuộc sống, thay đổi quan niệm về hạnh phúc và khổ đau, người bệnh sẽ cảm thấy nhẹ nhàng hơn và thoát khỏi được trạng thái trầm cảm.
Thời gian điều trị bệnh phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh. Lo lắng thường có thể được giải quyết nhanh chóng. Suy nhược trầm cảm cần một quá trình điều trị dài hơn nhiều. Trong quá trình điều trị, sự phục hồi cũng tùy thuộc vào từng bệnh nhân, mỗi bệnh nhân sẽ có những sự tiến triển lớn và nhỏ khác nhau. Vì thế không thể nói chính xác được sẽ mất bao lâu để nhận thấy kết quả.
Một loại thảo dược được chứng minh là có hiệu quả trong điều trị trầm cảm
Là một loại thảo dược đã được người dân châu Âu sử dụng từ hàng trăm năm trước để điều trị các bệnh liên quan tới trầm cảm, lo âu. Tại Hy Lạp cổ đại, loại thảo dược này cũng đã được sử dụng để điều trị các bệnh liên quan tới thần kinh (như các triệu chứng tiền kinh nguyệt, rối loạn trầm cảm theo mùa, lo âu và thậm chí là rối loạn ám ảnh cưỡng chế).
Wort St. John (cỏ Ban Âu hay cỏ Thánh John) được báo cáo là có tác dụng trong việc điều trị trầm cảm. Với thành phần gồm hypericin, pseudohypericin và các xanthones khác nhau. Người ta tin rằng những hóa chất này làm tăng nồng độ dopamine và serotonintrong não – giống như các loại thuốc chống trầm cảm truyền thống.
Hầu hết những người dùng wort St. John không gặp bất kỳ tác dụng phụ nào. Một số ít báo cáo tác dụng phụ, bao gồm khó ngủ, khó chịu dạ dày, mệt mỏi và phát ban da.Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy rằng nó có tác dụng phụ ít hơn đáng kể so với thuốc chống trầm cảm.
Ở Mỹ, cỏ Ban Âu được phân loại như là một chế phẩm bổ sung trong chế độ ăn uống, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) không chấp thuận loại thảo dược này là một loại thuốc theo toa cho trầm cảm. Tuy nhiên, đây là một trong những sản phẩm thảo dược được mua nhiều nhất ở Mỹ. Tại châu Âu, nó được quy định rộng rãi cho bệnh nhân trầm cảm.
Wort St. John (cỏ Ban Âu hay cỏ Thánh John) được báo cáo là có tác dụng trong việc điều trị trầm cảm (Hình ảnh cỏ Ban Âu)
Chữa bệnh trầm cảm bằng Đông Y có thể hữu ích như một phương pháp độc lập với Tây Y, hoặc cũng có thể được dùng bổ sung cho các phương pháp điều trị theo Tây Y. Trước khi quyết định điều trị theo bất cứ hướng nào, bạn cũng cần nói chuyện với bác sĩ. Điều này giúp đảm bảo cho sự an toàn và những tối ưu trong điều trị. Xem thêm bài viết Cách chữa bệnh trầm cảm tại nhà để tìm hiểu các phương pháp hỗ trợ điều trị tại nhà, giúp nâng cao hiệu quả chữa bệnh.
