Rối loạn lưỡng cực là một chứng bệnh rối loạn tâm thần gây ra sự biến đổi cảm xúc không ổn định. Do cuộc sống hiện đại ngày nay nhiều áp lực nên số người bệnh rối loạn lưỡng cực ngày càng gia tăng. Việc nhận biết triệu chứng rối loạn lưỡng cực sẽ giúp người bệnh có cơ hội điều trị sớm, tránh những tác hại nguy hiểm có thể xảy ra.
NỘI DUNG CHÍNH TRONG BÀI VIẾT
Thế nào là rối loạn lưỡng cực?
Rối loạn lưỡng cực được coi là một chứng bệnh rối loạn tâm thần hay còn gọi là rối loạn hưng – trầm cảm. Người rối loạn lưỡng cực thường có tâm thần thay đổi thất thường khiến tâm trạng có thể đột ngột hưng phấn như phấn khích quá hoặc tăng động, nhiều lúc lại rơi vào trạng thái trầm cảm. Ngoài ra, bệnh rối loạn lưỡng cực thường phát theo chu kì xen giữa giữa trầm cảm và hưng phấn khiến trạng thái tâm lý người bệnh thường xuất hiện vài lần trong năm hoặc có thể nhiều lần trong tuần.
Có một số loại rối loạn lưỡng cực:
- Rối loạn cảm xúc lưỡng cực I: Rối loạn cảm xúc lưỡng cực I được xác định khi có đặc điểm những cơn hưng cảm hoặc xen kẽ cơn trầm cảm.
- Rối loạn cảm xúc lưỡng cực II: Những người bị rối loạn cảm xúc lưỡng cực II có đặc điểm những cơn trầm cảm xen kẽ hưng cảm nhẹ
- Rối loạn lưỡng cực III: Có đặc điểm những cơn trầm cảm tái diễn chuyển sang cơn hưng cảm khi sử dụng thuốc. Ngoài ra tiền sử gia đình có rối loạn lưỡng cực.
Nguyên nhân chính xác của rối loạn lưỡng cực là không rõ, đến nay căn bệnh còn là một bí ẩn đối với các bác sĩ và nhà nghiên cứu. Giới nghiên cứu y học vẫn chưa xác định rõ nguyên nhân khiến một số người rơi vào rối loạn lưỡng cực. Các nguyên nhân có thể gây ra rối loạn lưỡng cực bao gồm:
1. Di truyền học và sinh lý học
- Nguy cơ thường cao nhất đối với người thân của những cá nhân mắc phải Rối loạn lưỡng cực loại II.
- Có thể có các yếu tố di truyền ảnh hưởng đến độ tuổi khởi phát của các Rối loạn lưỡng cực.
- Có một số nghiên cứu cho thấy rằng sự mất cân bằng trong chất dẫn truyền thần kinh hoặc hormone ảnh hưởng đến não có thể đóng một vai trò nào đó trong việc gây rối loạn.
2. Yếu tố môi trường
Yếu tố biến cố đời sống và môi trường thường khởi đầu cho cơn rối loạn khí sắc đầu tiên. Người ta cho rằng stress đi kèm với cơn rối loạn đầu tiên đã gây ra những biến đổi lâu dài hoạt động não bộ, ảnh hưởng đến chất dẫn truyền thần kinh, cũng như giảm tế bào thần kinh.
Ngoài ra còn một số nguyên nhân cũng được đề cập:
- Các thuốc cường giao cảm (ví dụ, cocain, amphetamin)
- Rượu
- Một số thuốc chống trầm cảm (ví dụ, thuốc ba vòng, MAOIs)
☛ Xem thêm: Tổng quan thông tin về bệnh rối loạn lưỡng cực
Dấu hiệu nhận biết bị rối loạn lưỡng cực
Trong một khoảng thời gian nhất định, người bệnh cảm thấy rất vui, tràn đầy năng lượng và có thể làm mọi việc. Người đó có thể không muốn nghỉ ngơi trong thời gian này. Cảm xúc đó được gọi là “hưng cảm”.
Trong một khoảng thời gian khác, người mắc bệnh lại cảm thấy rất buồn và thất vọng. Người đó không muốn làm mọi việc trong thời gian này. Cảm xúc đó được gọi là “trầm cảm”.
Triệu chứng giai đoạn hưng cảm
Hưng cảm nhẹ
Giai đoạn hưng cảm thường kéo dài ≥ 1 tuần có khí sắc tăng, mở rộng hoặc dễ bị kích thích liên tục và tăng liên tục hoạt động có mục đích hoặc tăng năng lượng cộng thêm ≥ 3 triệu chứng:
- Ít ngủ, khó ngủ
- Khí sắc tươi sáng
- Nói nhiều hơn
- Không tập trung, dễ bị phân tán
- Tăng các hoạt động có mục đích
- Có nhiều nhu cầu, tham gia các hoạt động dễ rủi ro: Kinh doanh bộc phát, mua sắm không mục đích
- Tự trọng bản thân tăng cao, hay phóng đại.
Người bệnh có chứng hưng cảm có thể là tham gia vào nhiều hoạt động vui vẻ, có nguy cơ cao một cách không mệt mỏi, quá mức, và xung động mà không cần phải hiểu rõ những nguy hại có thể xảy ra. Ngoài ra, triệu chứng trầm trọng đến nỗi họ không thể hoạt động được sinh hoạt thông thường.
Người bệnh hưng cảm có thể có những dấu hiệu thích mặc đồ màu mè, sặc sỡ, nói nhanh và khó có thể dừng lại, dễ phân tâm, có thể liên tục chuyển từ một chủ đề này sang chủ đề khác. Họ có thể cảm thấy phấn khích, bốc đồng, hưng phấn và tràn đầy năng lượng. Khi đó người bệnh sẽ có thay đổi như:
- Tăng động, dư thừa năng lượng, không cần ngủ, ngủ ít
- Hứng khởi nói chuyện, nói nhanh, nói nhiều
- Suy nghĩ lạc quan, đơn giản, quyết định liều lĩnh không tính toán về tiền bạc, công việc
- Người bệnh có thể gia tăng tình dục, tăng khẩu vị, ăn nhiều, không cảm thấy buồn ngủ.
Hưng cảm loạn thần
- Hưng cảm loạn thần có biểu hiện nặng hơn hưng cảm nhẹ, Triệu chứng của hưng cảm loạn thần khó phân biệt với tâm thần phân liệt.
- Người bệnh có những hoang tưởng phóng đại hoặc bị theo dõi, thỉnh thoảng có ảo giác.
- Người bệnh có hoạt động tăng lên: hay chửi, hét, chạy nhảy, phóng xe nhanh….
- Tăng tình trạng thiếu ổn định cảm xúc, thường tăng tính dễ bị kích thích.
- Mê sảng (hưng cảm mê sảng) có thể xuất hiện, với sự mất mát hoàn toàn của tư duy và hành vi.
Người bệnh dễ dẫn đến hành vi xâm phạm và có thể là một sự kết hợp nguy hiểm vì thiếu hiểu biết, thấu hiểu. Sự bất hòa giữa các cá nhân và có thể khiến bệnh nhân cảm thấy họ đang bị đối xử hoặc bị ngược đãi một cách bất công. Do đó, bệnh nhân có thể trở nên nguy hiểm cho bản thân hoặc cho người khác. Tăng hoạt động tâm thần được bệnh nhân cảm nhận tư duy dồn dập và được quan sát là tư duy phi tán qua đánh giá của bác sĩ.
Triệu chứng giai đoạn trầm cảm
Người bệnh mắc rối loạn lưỡng cực trong giai đoạn trầm cảm, triệu chứng về suy nghĩ, cảm xúc tiêu cực như:
- Cảm thấy buồn vô cớ, không điều gì làm cho họ khuây khỏa hoặc vui lên được
- Hay thường đánh giá thấp bản thân, cảm giác có lỗi
- Cách nhìn về quá khứ, hiện tại, tương lai mang màu sắc ảm đạm
- Buồn rầu, không tin vào khả năng lành bệnh
- Cảm giác đau khổ vì tội lỗi, nỗi buồn không giải quyết được, cảm giác bế tắc không lối thoát thường làm người bệnh có ý tưởng tự sát.
- Mất năng lượng, mất nhiệt huyết trong công việc, cơ thể suy nhược
- Thay đổi chế độ ăn uống, chán ăn, khẩu vị giảm, có lúc bỏ ăn
- Thay đổi giấc ngủ, khó vào giấc ngủ, ngủ hay bị thức giấc
- Quá trình liên tưởng chậm chạp, người bệnh suy nghĩ lâu, trả lời chậm chạp, giảm khả năng tập trung chú ý
- Hoạt động tình dục giảm, ở nữ có thể đi kèm kinh nguyệt không đều hoặc mất kinh.
Với chứng rối loạn lưỡng cực, thống kê đã chỉ ra cả nam giới và nữ giới đều có tỉ lệ mắc ngang nhau. Tuy nhiên, các dấu hiệu nhận biết ở nam và nữ có thể khác nhau. Ở nam giới, có thể có nhiều cơn hưng cảm, trong khi nữ giới có thể có nhiều cơn trầm cảm. Ngoài ra, nam giới bị rối loạn lưỡng cực trong giai đoạn hưng cảm thường gia tăng lạm dụng chất chất kích thích, bia, rượu, ma túy…
Yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc rối loạn lưỡng cực
Các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc rối loạn lưỡng cực bao gồm:
- Tâm lý căng thẳng trong thời gian dài
- Nghiện ma túy hoặc rượu bia
- Trong gia đình có tiền sử từng bị rối loạn lưỡng cực hoặc các bệnh tâm thần khác.
Chẩn đoán hội chứng rối loạn lưỡng cực?
Để chẩn đoán rối loạn lưỡng cực, các chuyên gia thường dựa trên việc xác định các triệu chứng của chứng hưng cảm hoặc hưng cảm nhẹ như được mô tả ở trên.
Tuy nhiên, rối loạn lưỡng cực thường dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác nên người bệnh cần đến những cơ sở y tế có chuyên khoa trầm cảm để được thăm khám. Để chẩn đoán bệnh chính xác, bác sĩ thường kiểm tra triệu chứng bệnh thông qua trò chuyện lâm sàng, các bài trắc nghiệm, kết hợp khai thác bệnh sử hoặc thông tin từ chính bệnh nhân hoặc người nhà. Ngoài ra, bác sĩ sẽ loại trừ rối loạn do việc sử dụng các chất kích thần kinh. Cụ thể:
Tiền sử bệnh:
- Kiểm tra xem có sự xuất hiện của các triệu chứng mệt mỏi, cảm giác buồn ngủ hoặc rối loạn vận động hay không.
- Xác định chính xác triệu chứng của bệnh trầm cảm kèm theo hưng cảm.
Khám lâm sàng:
- Bác sĩ trò chuyện với người bệnh về suy nghĩ, cảm xúc và thói quen.
- Hỏi người thân trong gia đình và những bạn bè thân thiết với người bệnh về những triệu chứng của người bệnh để cung cấp thêm thông tin cho việc chẩn đoán để đánh giá tâm thần
Biểu đồ tâm trạng:
Bác sĩ yêu cầu người bệnh ghi lại tâm trạng mỗi ngày: tâm trạng thế nào, giấc ngủ, phản ứng cảm xúc cơ thể để giúp chẩn đoán, điều trị kịp thời bệnh rối loạn lưỡng cực.
Chẩn đoán đối với trẻ em:
Ở trẻ em, rối loạn lưỡng cực hiếm xảy ra nhưng vẫn có. Tuy nhiên rối loạn lưỡng cực thường được chẩn đoán ở những trẻ em lớn- thanh thiếu niên. Cũng giống như ở người lớn, rối loạn lưỡng cực ở trẻ em có thể gây ra sự thay đổi tâm trạng từ mức độ tăng động hoặc hưng phấn (hưng cảm) đến mức thấp của trầm cảm nghiêm trọng.
Phòng ngừa- điều trị rối loạn lưỡng cực
Hiện nay có nhiều phương pháp điều trị rối loạn lưỡng cực. Để điều trị, bác sĩ thường dùng thuốc trầm cảm, tâm lý và ổn định khí sắc. Có nhiều thuốc được dùng để điều trị rối loạn lưỡng cực nhưng nhìn chung được xếp vào 2 nhóm chính:
1. Sử dụng thuốc
- Thuốc ổn định khí sắc: lithium, một số thuốc chống co giật, thuốc chống loạn thần thế hệ 2, hoặc cả hai
- Thuốc chống loạn thần: Aripiprazol, lurasidon, olanzapin, quetiapin, risperidon và ziprasidon. Các loại thuốc này được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với tất cả các pha điều trị, mặc dù ở liều lượng khác n
- Thuốc chống trầm cảm: SSRIs đôi khi được bổ sung điều trị cho trầm cảm nặng, nhưng hiệu quả của chúng còn tranh cãi; chúng không được khuyến cáo là liệu pháp duy nhất cho các giai đoạn trầm cảm.
2. Tâm lý trị liệu
Phương pháp tâm lý trị liệu cũng được dùng rất nhiều trong điều trị rối loạn lưỡng cực. Tùy theo từng bệnh nhân, tình trạng bệnh cụ thể mà bác sĩ có thể chọn đơn trị liệu hay đa trị liệu. Từ đó giúp phát huy tối đa hiệu quả chữa bệnh, nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
Ngoài ra, tâm lý trị liệu thường được phối hợp với sử dụng thuốc trong suốt quá trình điều trị nhằm giúp bệnh nhân hiểu thêm về bệnh và bản thân mình, điều chỉnh hành vi và cảm xúc, qua đó quản lý bệnh và giảm những ảnh hưởng do bệnh mang lại.
3. Chế độ ăn uống, sinh hoạt
Thực hiện chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh, khoa học là điều không thể thiếu trong phòng ngừa và hỗ trợ điều trị rối loạn lưỡng cực. Người bệnh cần lưu ý:
- Nên ăn uống đủ chất dinh dưỡng, khoa học lành mạnh
- Tránh xa rượu, bia, thuốc lá và chất kích thích
- Nên ngủ đủ giấc kèm theo thể dục thể thao đều đặn để cải thiện tâm trạng và sức khỏe
- Có các mối quan hệ lành mạnh
- Tăng cường tiếp xúc, trò chuyện với mọi người, tham gia hoạt động xã hội hoạt động tập thể, đi du lịch.
Ashami- Sản phẩm từ thảo dược hỗ trợ điều trị rối loạn lưỡng cực
Ngoài sử dụng những phương pháp điều trị rối loạn lưỡng cực trên. Người bệnh rối loạn lưỡng cực có thể tham khảo thêm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Ashami- sản phẩm được chiết xuất từ những thảo dược thiên nhiên giúp cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng lo âu mang lại sự an tâm tuyệt đối cho người dùng.
Ashami có chứa thành phần chính chiết xuất từ hoa Ban Âu, kết hợp với Bạch Quả… giúp cải thiện tốt chứng căng thẳng lo âu, thần kinh mệt mỏi, giảm căng thẳng và suy nhược thần kinh, từ đó giúp đẩy lùi trầm cảm một cách hiệu quả.
Phân tích về thành phần trong 1 viên cứng Ashami:
- Chiết xuất hoa Ban Âu (Hypericum perforatum)….250mg
- Chiết xuất Bạch Quả……………………………..50mg
- Magie oxyd………………………………………….50mg
- Vitamin B6………………………………………….0,5mg
- Phụ liệu: Tinh bột, talc, magnesium stearate, vỏ nang gelatin vừa đủ 1 viên
Sản phẩm đã được kiểm nghiệm lâm sàng và được bộ y tế cấp phép, hiệu quả chỉ sau 1 liệu trình sử dụng (khoảng 4 tháng). Thậm chí, ở những người căng thẳng thần kinh mức nhẹ thì chỉ dùng 2 tuần đã thấy cải thiện rõ rệt.
Nếu bạn cần giải đáp bất kỳ thắc mắc nào liên quan tới bệnh lý trầm cảm, căng thẳng thần kinh hay mệt mỏi, lo âu và hồi hộp xin vui lòng gọi về tổng đài tư vấn 0969.35.05.11 để được các chuyên gia hỗ trợ, giúp bạn giải đáp những thắc mắc nhé.
Viết bình luận
